home
| djembé | zang | klankimprovisatie | teambuilding | trainingen | therapie | projecten | agenda | foto's | contact/info | sitemap
![]() Muziektherapie
Uit: Beroepscode en beroepsprofiel van de kunstzinnig therapeut van de Nederlandse Vereniging voor Kunstzinnige Therapieën (mei 2001) Muziektherapie in de verslaafdenzorg Geschreven voor de werkmap van een studiedag over Muziektherapie in de verslaafdenzorg, georganiseerd door de Vereniging voor Alcohol en andere Drugs in Brussel, als toelichting op mijn voordracht en workshops. Heelheid ervaren door muziek te maken Interview met Muziektherapie in de verslaafdenzorg op Arta Artikel in Reliëf voorjaar 2006, het blad van Muziektherapie Uit: Beroepscode en beroepsprofiel van de kunstzinnig therapeut van de Nederlandse Vereniging voor Kunstzinnige Therapieën (mei 2001) Het wezenlijke van muziek is
toonhoogte,
toonlengte, toonsterkte en klankkleur. Dit komt tot uitdrukking
in de muzikale elementen melodie, maat, ritme, dynamiek en tempo
en wordt tot klinken gebracht door snaar-, blaas- en
slaginstrumenten en door de zangstem. Muziek als geheel heeft een
bepaalde gevoelswaarde en kan als zodanig algemeen harmoniserend,
rustgevend of juist activerend werken. In algemene zin ligt de kracht van muziektherapie in de mogelijkheid om het scheppend vermogen te ontdekken en dit tot uitdrukking te brengen en te beleven in enerzijds regelmaat en ordening en anderzijds ritme en beweging. Is er bij iemand sprake van verstoring van een van deze aspecten, zich manifesterend op psychisch of fysiek gebied, dan is verwijzing naar muziektherapie op zijn plaats. De muziektherapeut stelt bij iedere
cliënt
een eigen diagnose. Deze zogenaamde muzikale diagnose geeft de
verhouding weer van de cliënt tot de diverse muzikale
elementen.
Aan de hand hiervan, aangevuld met de bevindingen van de
verwijzend arts, stelt de muziektherapeut een therapieplan op.
Hierin geeft de therapeut aan welke muzikale elementen zullen
worden toegepast en met welke instrumenten. Er wordt gebruik
gemaakt van akoestische muziekinstrumenten en de stem. Geschreven is voor de werkmap van een studiedag over Muziektherapie in de verslaafdenzorg, georganiseerd door de Vereniging voor Alcohol en andere Drugs in Brussel, als toelichting op mijn voordracht en workshops. Muziek
kan in de
verslaafdenzorg effectief zijn als verbinding tussen gesprekken
enerzijds en werk en stage anderzijds. Veel cliënten kunnen
haarfijn uitleggen waarom het buiten niet zo goed gaat. Het in
praktijk brengen van deze inzichten is een ander verhaal. Muziek
kan de grote stap naar het handelen voorbereiden. In de behandeling op Arta neemt het hart dan ook een centrale plaats in. Naast enerzijds het denken over je dagelijkse leven en je biografie en anderzijds het doen als therapie wordt nooit voorbijgegaan aan hoe iets voelt. Behalve muziektherapie zijn er nog andere therapieën waarbij het voelen centraal staat. Doel is om je te laten ontdekken waar het voor jou nu eigenlijk om gaat. Waar ligt je passie? Waar loop je warm voor? Waar houd je van? Zowel
voor de
gevoelsarme als voor de overgevoelige cliënten kan
muziektherapie de aanzet geven om de verslaving te overwinnen. Muziek kan een hulpmiddel zijn om het contact met de eigen binnenwereld te herstellen. Muziek kan ook een zeer sociaal gebeuren zijn. Dan wordt het een veilige manier om uit isolement en eenzaamheid te geraken. Muziek helpt je om je eigen gevoel vorm te geven, ingebed in de omgeving (in het geval van groepstherapie). Al musicerend kun je keuzes maken, grenzen stellen, mee bewegen met de omgeving, je profileren, jezelf leren kennen, improviseren, activiteiten voorbereiden, pauze leren nemen, op tijd leren zijn, initiatiefkracht ontwikkelen, jezelf realiseren, ruimte innemen, plaats maken voor een ander, leiding geven, volgen, luisteren, terughouding betrachten, voor jezelf opkomen. In
de
verslaafdenzorg hebben we ook niet zelden te maken met het
‘geen bodemsyndroom’. Sommige mensen lijken als een
soort
aliens op deze aardbol rond te dolen. Als je muziek maakt kun je
je opgenomen voelen in een groter geheel. Je voelt je veilig in
de muzikale wetmatigheden. Over deze muzikale wetten hoeft niet
gediscussieerd te worden. Ze zijn er als vanzelfsprekend. Ze zijn
niet gekoppeld aan eventuele traumatische ervaringen die met
geboden, verboden, autoriteiten e.d. of andere inbreuken op de
persoonlijkheid te maken hebben. De wetten van het muzikale
hebben een oorsprong die veel verder terug gaat. Muziek maken,
vooral met oude instrumenten, kan helpen het contact met de
oorsprong te herstellen. Muziek kan weer bodem geven. Voor de een
betekent dit een beter contact met de aarde, voor de ander juist
een ontmoeting in of met het spirituele. In
de
muziektherapie kunnen twee werkrichtingen onderscheiden worden:
het uitleven en het inleven. Beide richtingen moeten
geïntegreerd toegepast worden. Paul de Ridder, muziektherapeut bij Arta in Zeist-NL , april 2000
Heelheid
ervaren door muziek
te maken Interview met “In de muziektherapie is
perfectionisme regelmatig een belangrijk thema. Zingeving komt daarbij
impliciet aan de orde”, zegt muziektherapeut “Moeite doen om iets te
leren, is voor het merendeel van onze cliënten
lastig.” Uit
de manier waarop iemand muziek maakt en met een instrument omgaat, is
heel veel
af te lezen. Eén streek op de chrotta - een
‘keltische cello’ - , geeft al
allerlei informatie over de manier waarop een cliënt in het
leven staat. Zo
zijn er mensen die heel kort en oppervlakkig strijken. Hen probeer ik
een
vollere streek met meer diepgang te laten maken. Ik ben er van
overtuigd dat
dit zijn weerslag heeft op de manier waarop de betreffende
cliënten in het
leven staan. Met het oefenen van een langzame en diepe streek, ervaar
je
tegelijk de andere levenshouding die bij zo’n streek hoort." "Het klinkt misschien
vaag,” zegt Eigenlijk vind ik het feit dat deze
cliënten om van
hun verslaving af te komen een intensief programma bij Arta doen, al
behoorlijk
zingevend. Vaak verzuchten cliënten: 'Ik voel me een sukkel.
Ik zou in de bloei
van mijn leven kunnen zijn, maar ik heb er een zooitje van gemaakt.'
Dan denk ik
altijd: 'Maar je bent nu wél aan het werk met de vraag die
het leven jou stelt.
Je bent jouw plaats in het leven, in de samenhang aan het innemen.'" uit
de nieuwsbrief behorende bij de Lievegoedlezing 2004, thema: zingeving. Muziektherapie
in de
verslaafdenzorg op Arta Artikel in Reliëf voorjaar
2006, het blad van In de verslaafdenzorg op
Arta hebben we te maken met volwassenen die een probleem hebben met het
dwangmatige
gebruik van alcohol en/of andere drugs en met gokken. Anorexia,
boulimia, sex-
en PC-verslaving komen bij ons alleen als secundaire verslavingen voor.
Er kan
een poliklinische (meestal individuele)-, een deeltijd- of een
intramurale
route gevolg worden. Dit is afhankelijk van de mate waarin er naast de
verslaving nog sprake is van een netwerk (familie, vrienden, relaties),
huisvesting en werk of studie. Veel van onze cliënten
worstelen met
persoonlijkheidsproblematiek, ADHD en/of trauma’s. Het
middelenmisbruik is
nogal eens ontstaan als zelfmedicatie. Een aantal volgt voor of na hun
behandeling op Arta een psychiatrisch traject. Onze verbinding met de
Lievegoedgroep heeft deze overstap vereenvoudigd. Ook zijn er
cliënten die in
aanraking geweest zijn met justitie. Wat het werken met (ex)verslaafden
interessant maakt, is de herkenbaarheid van hun problematiek. Je
ontmoet op
Arta dezelfde tendensen als bij ‘normale’ mensen,
maar dan uitvergroot. Op Bij de groepsmuziektherapie
zijn de belangrijkste ingrediënten zingen (liedjes, canons,
klankademoefeningen), djembé spelen en klankimprovisaties.
In individuele
sessies gebruik ik vaak djembé, chrotta, cornamuse, trompet,
klankademoefeningen, bourdonliertjes, didgeridoo, boventoonfluit en
bamboefluit. Bij alcoholisten wordt vaak
gewerkt aan het vergroten van de beweeglijkheid en het doorbreken van
patronen.
Bij andere cliënten vooral aan structureren. Bij allemaal aan
‘door-ikken’,
doordenken en doorvoelen en aan zelfsturing. Andere thema’s
zijn ruimte
geven/nemen, in de daad stappen/onthaasten, geen bochten afsnijden,
ergens warm
voor lopen, aarden/loslaten, contact maken/ je eigen koers houden,
bewustzijn
tijdens het handelen, tevreden zijn met hier en nu, vertrouwen in
jezelf/de
ander en spelen om het spelen. Als therapeut moet je soms omhullen, dan
weer
confronteren. En als het goed is maakt de cliënt zich
tenslotte een stukje
levenskunst eigen. Een voorbeeld uit een
groepssessie. Bovenstaande is exemplarisch
voor mijn aanpak. Ik werk graag met uitersten (astrale dynamiek) met
als doel
het ademende midden te versterken. De door middelengebruik en/of
trauma’s
verstoorde wezensdelenconfiguratie wordt geharmoniseerd. Een belangrijk deel van
de sessies op Arta bestaat uit djembé spelen. Dit instrument
spreekt de
onderpool aan, waar de vaak ongerichte wil van onze cliënten
woont. Letterlijk
krijgen ze door het trommelen meer grip op hun handelen. Het geeft ze
de kans
dit meer te ‘door-ikken’ zonder in het hoofd te
schieten. Maar je moet wel het
hoofd erbij houden. Je moet a.h.w. een stukje denken meenemen de
beweging in.
Dan voorkom je ook tranceachtige verschijnselen die veroorzaakt worden
door het
op de automatische piloot herhalen van motiefjes en die juist
‘ont-ikkend’
zijn. Er wordt begonnen met eenvoudige, structurerende 4/4-ritmes. Dan
stapsgewijs de complexere patronen. In het geheel ontstaat een
samenspel van
verschillende, vaak tegendraadse ritmes. Hoe verder je komt in
Afrikaanse
percussie, hoe steviger je de puls (de beat) binnenin jezelf moet
voelen, moet
genereren. De bassen zitten dan steeds vaker juist niet op de 1e
tel, waar je ze zou verwachten en de boventoonrijke
‘slaps’ gaan ook steeds
vaker tegen In een groep van een
2-daagse deeltijdbehandeling op |